Παναγία Σουμελά

Στο όρος Μελά της Τραπεζούντας, σε υψόμετρο 1063 μέτρα, σε μία σπηλιά ιδρύθηκε το 386 μ.Χ. με αποκάλυψη της Παναγίας, το μοναστήρι της Παναγίας της Σουμελάς. Η μονή χτίστηκε από δύο Aθηναίους μοναχούς, τον Bαρνάβα και Σωφρόνιο και δόθηκε το συγκεκριμένο όνομα διότι οι εκεί Πόντιοι έλεγαν συχνά «θα ανέβουμε σου Μελά την Παναΐαν».
    Η θαυματουργός εικόνα, που σύμφωνα με την παράδοση χαράχθηκε από τον Ευαγγελιστή Λουκά πάνω σε ξύλο, αποτελούσε, μαζί με το αγιασματικό νερό με τις θεραπευτικές ιδιότητες, το σημείο αναφοράς της Μονής.
    Ωστόσο, η βάρβαρη συμπεριφορά των Νεότουρκων και των Κεμαλικών προς τα μοναστήρια του Πόντου, οδήγησε στην ολοκληρωτική καταστροφή της μονής το 1922. Λίγο αργότερα, πριν τον ξεριζωμό και την αναγκαστική έξοδο του 1923, οι μοναχοί έκρυψαν την εικόνα μαζί με Σταυρό με τίμιο ξύλο του Μανουήλ Γ’ ανεκτίμητης αξίας, αλλά και ένα χειρόγραφο ευαγγέλιο του οσίου Χριστοφόρου, στο παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας.
    Όμως, η ιστορία δεν σταματά εδώ. Το 1931, με την παρέμβαση και προτροπή του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο ένας από τους δύο εναπομείναντες ζωντανούς μοναχούς της ιστορικής μονής, ταξίδεψε από την Θεσσαλονίκη για τον Πόντο, με σκοπό να ξεθάψει τα κειμήλια και να τα επιστρέψει στην Ελλάδα. Πράγματι, ο μοναχός κατάφερε να πάρει μαζί του τα κειμήλια που αποτελούν μέχρι σήμερα σύμβολο της πίστεως και της ορθοδοξίας.
    Λίγα χρόνια μετά, το 1951, ξεκίνησε η ανέγερση της νέας Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο που αποτελεί το σημείο αναφοράς του Ποντιακού ελληνισμού στην Ελλάδα. Εκεί, όπως ήταν φυσικό, βρήκε «οίκον» και θρονιάστικε η περιώνυμη εικόνα της Παναγιάς Σουμελά μαζί με τα υπόλοιπα κειμήλια. Κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου τιμάται η Παναγιά Σουμελά και πλήθος πιστών, ποντίων και μη, συρρέουν για να προσκυνήσουν την αγία εικόνα.